Quê hương, khúc ru tình trong ký ức

Tôi sinh ra giữa một miền quê yên bình, nơi sáng nghe gà gáy, trưa thấy khói lam bay lên từ mái nhà tranh, và chiều về tiếng lũ trẻ con réo nhau chạy đuổi dưới những rặng tre xanh ngắt. Quê tôi không có biển rộng hay núi cao, chỉ là một vùng đồng bằng ven sông, bốn mùa thôn dã, lúa chín vàng tháng Năm và tiếng ve ngân vang khi mùa hè ghé đến. Nhưng chính nơi ấy, dù giản dị, lại là nơi chôn nhau cắt rốn, nơi gieo vào lòng tôi hạt mầm yêu nước từ thuở đầu đời.

1. Nơi bắt đầu của yêu thương

Tôi từng nghe ai đó nói rằng: “Mỗi con người đều có một chiếc neo của tâm hồn, và chiếc neo ấy chính là quê hương”. Ừ thì, tôi chẳng thể gọi quê là gì khác ngoài nơi bắt đầu của mọi thương yêu.

Tôi còn nhớ rất rõ cánh đồng sau làng vào những ngày gặt. Người lớn cong lưng giữa nắng, gùi từng bó lúa nặng về sân phơi, còn đám trẻ con chúng tôi chỉ lo nô đùa với cào cỏ, làm chong chóng từ lá dừa và tranh nhau bắt cào cào châu chấu. Mùi lúa mới, mùi rơm khô, mùi mồ hôi mằn mặn của cha, của mẹ – tất cả hòa vào nhau tạo nên một thứ hương vị không thể lẫn vào đâu được: hương quê.

Hồi ấy tôi còn nhỏ, chưa từng nghĩ sau này sẽ có ngày mình rời xa nơi này. Tôi cứ tưởng cánh đồng, con sông, lũy tre… sẽ mãi mãi ở cạnh mình, như cái cách mặt trời vẫn mọc mỗi ngày từ phía chân đê xa xa ấy.

Ảnh: AI

2. Lớn lên cùng những đổi thay

Thời gian trôi đi, tôi lớn lên như cây lúa bén rễ trên đồng làng. Nhưng tôi cũng bắt đầu cảm thấy quê hương không còn nguyên vẹn như ký ức. Đường làng ngày xưa là đất đỏ, mưa xuống trơn trượt như mỡ bôi, giờ đã thành bê tông trắng phau. Căn nhà ngói nhỏ ngày xưa có tiếng mẹ gọi về ăn cơm đã được xây lại khang trang, hai tầng với cửa kính và bình nóng lạnh.

Tôi biết, đó là sự phát triển, là đổi thay đáng mừng của đời sống. Nhưng không hiểu sao trong tôi lại chộn rộn một nỗi buồn man mác. Dường như càng hiện đại, quê hương càng lùi dần khỏi những năm tháng êm đềm ngày trước. Không còn tiếng rao đêm của bà bán chè đậu đen, cũng không còn những buổi chợ quê nhộn nhịp tiếng cười nói mà thay vào đó là siêu thị mini, tiệm tạp hóa máy lạnh và… tiếng chuông điện thoại.

Tôi không phủ nhận sự thay đổi là cần thiết. Nhưng tôi tiếc. Tiếc một miền ký ức mà không còn ai sống lại được nữa ngoài những hồi tưởng mờ nhạt của chính mình.

3. Đi xa để trở về

Rồi cũng đến ngày tôi xách vali lên thành phố học đại học. Chiếc xe khách lăn bánh giữa màn sương sớm. Tôi ngoái đầu nhìn qua ô cửa kính mờ đọng hơi nước – là con đường làng tôi đã đi suốt mười mấy năm, là mái nhà với cây khế sau vườn, là dáng mẹ đứng tiễn con đi mà tay cứ không ngừng níu tà áo.

Thành phố đón tôi bằng những con đường nhộn nhịp, đèn xanh đỏ thay nhau chớp nháy. Ở đó, người ta sống nhanh, nói nhanh, đi nhanh. Tôi cũng dần bị cuốn theo guồng quay ấy: học tập, làm thêm, rồi những mối quan hệ bạn bè xã hội kéo tôi xa dần vòng tay cha mẹ, xa dần cánh đồng, xa luôn cả những buổi chiều thảnh thơi bên bến sông quê.

Thế rồi, một ngày đầu đông, tôi bất giác thèm được nghe tiếng vịt kêu râm ran sau hè, thèm mùi khói rơm chiều ươm nắng và thèm cái cảm giác đi chân đất trên mặt đường đất đỏ. Tôi về quê. Chuyến về ấy không phải dịp Tết, cũng chẳng là ngày lễ. Đơn giản chỉ vì nhớ.

Và tôi nhận ra một điều: quê hương là thứ mà chỉ khi ta đi xa, ta mới thật sự hiểu mình thương đến nhường nào.

4. Quê hương – mảnh đất chở che tâm hồn

Quê tôi có một cây gạo già đứng sừng sững bên dòng sông. Cây ấy từng được ông nội kể là “linh hồn của làng”, là nơi người đi xa đều ghé qua trước khi rời quê, như một lời chào. Tôi từng cười vì thấy điều ấy thật mê tín, cho đến khi chính tôi – đứa cháu ngoại thành, áo sơ mi, giày thể thao – đã dừng lại dưới gốc cây gạo vào một chiều buồn, và bỗng bật khóc.

Cái khóc của người lớn không ồn ào, không nước mắt. Chỉ là cái nghèn nghẹn nơi cổ họng, là tiếng thở dài sau những áp lực, là nỗi mệt mỏi chất chồng không ai biết. Nhưng lạ lắm, đứng đó rồi, tôi thấy lòng nhẹ tênh.

Có lẽ, quê hương không chỉ là chốn cũ, mà là nơi cho ta trú ngụ những mỏi mệt. Giống như cái cách con chim sau bao nhiêu chuyến bay xa vẫn quay về tổ ấm, như chiếc lá sau muôn trùng gió vẫn rơi về cội.

5. Quê hương – hình hài của đất nước

Người ta hay nói về đất nước bằng những lời lớn lao: về Trường Sơn, Hồng Hà, Bạch Đằng Giang… Nhưng tôi nghĩ, đất nước không chỉ ở đó. Đất nước nằm trong từng thửa ruộng nhỏ, từng con ngõ chật, từng buổi sáng mẹ nhóm bếp nấu cơm nếp cho cả nhà.

Đất nước, đôi khi là hình dáng mẹ tôi ngồi vá áo bên ngọn đèn dầu. Là bàn tay cha nứt nẻ, xới từng luống khoai sau mùa mưa lũ. Là giọng nói rổn rảng của chú hàng xóm mỗi khi gặt lúa về, là chiếc xe đạp cũ của bà tôi chở từng bó rau muống ra chợ…

Tôi lớn lên và đi nhiều nơi hơn, được đặt chân đến những miền đất mới – nhưng chẳng nơi nào khiến tôi cảm thấy “ở nhà” như khi ngồi trên chiếc chõng tre cũ kỹ nơi hiên nhà bà ngoại, nhâm nhi chén trà mộc, nghe tiếng gió xào xạc từ vườn chuối sau hè.

Có lẽ vì thế mà tôi tin: yêu quê hương, cũng là cách để ta yêu đất nước. Từng làng quê nhỏ, từng mái nhà tranh, từng dòng kênh uốn lượn giữa ruộng đồng… chính là những mảnh ghép lặng thầm làm nên một đất nước kiên cường và bình dị.

6. Gửi quê – những lời chưa kịp nói

Đôi khi tôi tự hỏi: nếu mai này tôi ở lại thành phố mãi mãi, nếu tôi không còn được hít thở mùi hương quê mỗi sáng mai… liệu có điều gì tôi chưa kịp nói với quê mình?

Tôi muốn nói lời cảm ơn. Cảm ơn vì đã cho tôi một tuổi thơ không internet, không điện thoại nhưng tràn ngập niềm vui và tự do. Cảm ơn những ngày tháng gian khó đã dạy tôi quý từng hạt cơm, từng đồng bạc lẻ. Cảm ơn mái trường làng đơn sơ đã chắp cánh cho tôi bay xa.

Và tôi cũng muốn xin lỗi – vì có lúc tôi từng xấu hổ khi bạn bè ở thành phố cười quê tôi “nghèo”, “lạc hậu”. Tôi đã từng cố gắng thay đổi giọng nói mình, để không còn nghe ra tiếng “quê”. Nhưng bây giờ, chính giọng quê ấy lại là điều tôi gìn giữ nhất trong tim.

7. Lời kết – Quê hương không ở đâu xa

Quê hương – có thể là nơi bạn đã rời xa. Nhưng cũng có thể là nơi bạn mang theo trong lòng suốt cả cuộc đời. Dù bạn sống giữa phố thị đông đúc hay ở một nơi xa xôi bên kia bán cầu, thì chỉ cần nhắm mắt lại, bạn vẫn thấy quê hương trong một tiếng gà gáy, một điệu hò xưa cũ, một làn gió thoảng hương cau…

Với tôi, quê hương không bao giờ cũ. Nó chỉ nằm ngủ trong ký ức, đợi ta về đánh thức.

NỘI DUNG DO AI SÁNG TẠO