Người vá xe bên lề phố

Ở một góc nhỏ gần ngã tư, nơi không mấy ai để ý, có một người đàn ông ngồi đó mỗi ngày. Ông có mái tóc bạc phơ, làn da rám nắng, dáng người gầy gò trong chiếc áo sơ mi cũ đã sờn vai. Cạnh ông là một cái tủ gỗ cũ kỹ với đôi ba chiếc bơm tay, vài mẩu cao su, cái chậu nhựa lấm lem, và một bảng hiệu nhỏ ghi dòng chữ xiêu vẹo: “Vá xe đạp”.

Ảnh: AI NHTO

Tôi vẫn thường đi ngang qua chỗ ông, ngày hai lần, lúc đi làm và khi về. Ban đầu tôi không để ý. Ai mà để ý một người vá xe bên lề phố giữa cái thành phố lúc nào cũng hối hả này? Nhưng một hôm xe tôi xịt lốp. Tôi dắt bộ và dừng lại trước chỗ ông.

“Ngồi đi con”, ông nói với giọng khàn khàn, không hỏi han nhiều. Ông chỉ nhìn chiếc xe, rồi cúi xuống xem xét. Ông không hề vội. Tay ông thô ráp, đầy vết nứt nhưng rất chắc chắn, cử động từng bước rất bài bản. Ông tìm lỗ thủng bằng cách ngâm bánh xe vào thau nước, nhìn bong bóng nổi lên,... rồi cắt một miếng cao su nhỏ dán vào.

Chi phí chỉ mười nghìn đồng. Ông không nói thêm một lời. Tôi cảm ơn, và tiếp tục đi. Nhưng từ hôm đó, kỳ lạ, tôi bắt đầu để ý đến ông.

Có những sáng sớm, khi trời còn mù sương, tôi thấy ông đã ngồi đó. Có những chiều muộn, đèn đường vừa chớp lên, ông mới bắt đầu thu dọn. Cái ghế gỗ ngắn, đôi dép nhựa cũ mèm, chiếc radio bé tí hay phát bản tin rì rầm. Ông ngồi đó, một phần của thành phố. Không quảng cáo, không công nghệ, không trang bị cầu kỳ. Chỉ có kinh nghiệm, sự nhẫn nại và đôi tay đầy chai sạn.

Có hôm trời mưa tầm tã, tôi tưởng ông nghỉ. Nhưng không! Tấm bạt được căng lên che nắng thì giờ thành nơi trú mưa. Ông vẫn ngồi đấy, co mình lại dưới mái che, đợi một ai đó ghé qua. Dù chỉ là một chiếc xe đạp cũ, cũng được ông chăm chút.

Tôi bắt đầu ghé lại nói chuyện nhiều hơn. Tôi hỏi: “Sao ông không nghỉ? Ngày nào cũng thế này, cực lắm”.

Ông cười và nói: “Làm quen rồi con à. Với lại, còn khỏe thì làm”.

- “Ông làm nghề này bao lâu rồi?”

- “Từ năm 1986. Hồi đó còn đi bơm xe bằng bơm chân, bánh căm lỏng lẻo, dán bằng keo con voi chứ không có keo xịn như bây giờ”. Ông vừa nói vừa cười như đang lật lại một cuốn sách cũ.

Có một chiều nọ, tôi thấy một bé trai dắt xe đạp đến, mặt mũi nhễ nhại mồ hôi. Ông hỏi: “Đi học về hả con?” — “Dạ. Xe con bị cán đinh…” — “Để ông xem”. Và ông lại cúi xuống, làm đúng những động tác quen thuộc. Cái dáng lom khom ấy khiến tôi nhớ đến cha mình, người từng dắt xe đạp chở tôi đi học khi tôi còn nhỏ. Hồi ấy cũng có ông vá xe ở đầu chợ, và hình ảnh này lặp lại khiến lòng tôi bỗng nghèn nghẹn.

Tôi chợt nhận ra, ông không chỉ vá những lỗ thủng, mà còn vá cả những kỷ niệm. Vá cả những đoạn đường không trơn tru, những ký ức không còn nguyên vẹn. Vá cho người ta tiếp tục đi, dù chỉ là một vòng xe nhỏ.

Có hôm ông kể: “Lúc trước, chỗ này toàn là xe đạp. Ngày vá cả mấy chục cái, không kịp thở. Giờ tụi trẻ đi xe máy hết. Nhưng lâu lâu cũng có đứa ghé. Có đứa hư bánh, có đứa không có tiền sửa xe máy nên mượn đỡ xe đạp của cha mẹ mà đi”.

Tôi hỏi: “Ông có thấy buồn không, khi người ta không cần đến ông nhiều nữa?”

Ông nhìn ra đường, một lúc lâu sau mới trả lời: “Không buồn. Miễn còn người cần, ông còn ngồi đây”.

Câu nói ấy làm tôi im lặng. Giữa cái xã hội chạy theo công nghệ, sự thay thế nhanh chóng, vẫn còn một người ngồi đó, không mong giàu có, không tìm kiếm danh tiếng. Chỉ đơn giản là còn người cần, thì còn làm.

Có một lần tôi đến mà không thấy ông. Thay vào đó là một tấm bạt xếp lại, cái ghế bị lật úp, bảng hiệu cũ vắng bóng. Tôi đã đứng đó khá lâu. Không ai biết ông đi đâu, hay có quay lại nữa không. Tôi thấy thiếu vắng kỳ lạ, như thể một chiếc kim giây không còn chạy trong chiếc đồng hồ cũ kỹ của con phố ấy.

Một tuần sau ông trở lại. Hóa ra ông ốm. Tôi hỏi thăm, ông chỉ cười: “Già rồi mà, có lúc cũng phải nằm một chút”. Ông nói đơn giản thế thôi, rồi lại cúi xuống sửa bánh xe cho một người đàn ông đang vội.

Tôi không biết ông sống một mình hay có gia đình. Tôi cũng chưa từng hỏi tên ông, chưa từng hỏi năm sinh, quê quán. Ông như thể không thuộc về một dòng chảy nào rõ ràng, chỉ hiện diện ở đó mỗi ngày như một cái chốt giữ cho dòng chảy của thành phố không bị đứt đoạn.

Ông làm tôi nghĩ đến những người lao động vô danh khác: bà bán xôi đầu ngõ, chú xe ôm già hay chạy xe chậm chạp qua hẻm, cô bán vé số bị cận phải nheo mắt nhìn từng con số. Họ không xuất hiện trên truyền hình. Không ai phỏng vấn họ. Nhưng chính họ là phần âm thầm giữ nhịp cho thành phố không mất đi "chất người".

Một ngày nào đó, có thể ông không còn ngồi ở góc phố này nữa. Bảng hiệu sẽ mục, cái tủ gỗ sẽ bị dỡ, chiếc ghế gãy sẽ chẳng còn ai sửa. Có thể người ta sẽ xây một cửa hàng tiện lợi ở đó, hoặc dựng lên một quầy nước tự động. Và rồi, người ta sẽ quên có một người từng ngồi ở đó, dưới mái bạt cũ, kiên nhẫn vá từng lỗ thủng nhỏ bé để người khác tiếp tục cuộc hành trình.

Nhưng với tôi, ông không chỉ là người vá xe đạp.

Ông là một chứng nhân trầm lặng của thành phố. Là người nhắc tôi nhớ rằng: cuộc sống không chỉ có những thứ to lớn, hoành tráng. Đôi khi, chính sự kiên trì, lặng lẽ, tử tế vô điều kiện lại là điều khiến một nơi trở nên ấm áp và đáng nhớ.