Tạp văn: Những trang giấy biết thở

Tôi đã từng sống những năm tháng tuổi thơ trong một căn nhà nhỏ mà buổi sáng luôn bắt đầu bằng tiếng sột soạt của những trang báo giấy. Chẳng cần đồng hồ, cứ mỗi bình minh dậy sớm là tiếng chân xe của người phát báo lại vang qua cổng, để lại trên bậu cửa một tờ giấy mỏng nhẹ mà với tôi khi ấy, nó có trọng lượng của cả thế giới. 

Những buổi sáng như thế kéo dài suốt thời thơ ấu, len lỏi qua tuổi học trò, qua những ngày gió mùa, ngày thi cử, ngày nghỉ hè. Trong ký ức của tôi, báo giấy là một phần không thể tách rời của nhịp sống.

Ảnh minh hoạ - Sưu tầm từ Internet

Tờ báo đầu tiên tôi đọc là do cha tôi đưa. Tôi chẳng hiểu được mấy dòng chữ in dày đặc kia nói gì, nhưng cha tôi chỉ vào một bức ảnh nhỏ: một cậu bé đang cười giữa ruộng lúa, và bảo, “Con thấy không, cuộc sống không phải lúc nào cũng ở trong nhà. Nó ở ngoài kia”. Câu nói ấy, sau này tôi mới thấm, và càng hiểu khi tự mình lớn lên giữa bao điều bộn bề. 

Nhưng trong những năm đầu tiên ấy, thứ tôi nhớ về báo giấy là mùi của nó – cái mùi ngai ngái của giấy in pha chút mực dầu, lẫn với mùi nắng buổi sớm và mùi cà phê thoảng trong gian bếp. Một mùi đặc trưng không thể thay thế.

Báo giấy ngày ấy không chỉ để đọc. Nó là phương tiện giao tiếp, là chủ đề trò chuyện giữa cha và tôi, giữa mẹ và bác hàng xóm, giữa những người ngồi quán cóc đầu ngõ. 

Tờ báo được mở ra, dàn phẳng, bàn tay người đọc giữ chặt hai mép như thể đang nâng niu một món đồ quý giá. Những câu chuyện trong đó: có thể là chuyện chính trị, chuyện nông dân trúng mùa, chuyện một người lính năm xưa, chuyện một học trò nghèo vượt khó,... tất cả đều trở thành một phần của dòng chảy cuộc sống. Người ta đọc, người ta bàn tán, người ta tin tưởng.

Tôi đã từng thấy mẹ tôi cắt một mẩu tin nhỏ, ép vào quyển sổ tay như một kỷ vật. 

Mẩu tin ấy viết về một người phụ nữ được vinh danh vì quên mình cứu người giữa dòng nước lũ. Mẹ bảo: “Đọc để nhớ, để dặn mình sống tốt”.

Tôi đã từng thấy ông tôi giở lại một tờ báo cũ, mắt dõi theo từng dòng tin nhỏ xíu về những người bạn xưa, rồi trầm ngâm hút điếu thuốc. Những tờ báo cũ ấy được gấp vuông vắn, cất vào ngăn kéo, như thể là nơi trú ẩn của ký ức. Chúng không chỉ mang tin tức, mà còn là chứng tích của thời gian, của lịch sử, của những gì đã trôi qua.

Tôi lớn lên cùng báo giấy. Mỗi ngày một trang, mỗi ngày một câu chuyện. Tôi học được cách người viết lựa từ, dùng dấu chấm ngắt câu, cách họ dẫn dắt một vấn đề, cách họ nhấn nhá một chi tiết. 

Những bài viết đầy cảm xúc, những phóng sự dài và lặng lẽ, những câu chuyện bên lề ít người chú ý nhưng chạm đến tận đáy lòng, tất cả đều hiện lên, rõ nét, không vội vã, không trôi tuột. Báo giấy dạy tôi biết chậm lại, dạy tôi biết đọc bằng mắt và bằng cả lòng mình.

Có lần tôi thấy một cậu bé đang ngồi gấp máy bay giấy từ một trang báo cũ, thả lên bầu trời chiều xám. Không ai nghĩ đó là hành động gì lớn lao. Nhưng tôi thấy nơi đó cả một hình ảnh dịu dàng: một thông tin (dù đã cũ) vẫn có thể bay, vẫn có thể mang một ước mơ nhỏ bé lên cao. 

Những trang báo ấy không chết. Chúng chỉ đang sống theo một cách khác.

Khi thời đại công nghệ ập đến, báo giấy bắt đầu thưa vắng. 

Những quầy sạp từng rực rỡ đầy màu giờ chỉ còn vài chồng mỏng. Người ta không còn ngồi quán cà phê buổi sáng để giở báo nữa, họ cắm cúi vào điện thoại, lướt qua từng dòng tin tức ngắn ngủi, rồi quên ngay sau một cái vuốt. 

Không còn cảnh bác xe ôm lật báo bên ly trà đá, không còn tiếng trẻ con đọc to từng tiêu đề để luyện giọng. Mọi thứ nhanh, gọn, tiện lợi nhưng cũng lạnh và phẳng hơn.

Tôi đã từng thử sống hoàn toàn với báo điện tử. Mọi tin tức cập nhật nhanh, hình ảnh đẹp, video đầy đủ. Nhưng rồi tôi nhận ra có điều gì đó cứ trống trải. Tôi không còn thấy mình nhớ được những bài viết như trước.

Không còn ai ép một trang báo vào sổ tay. Không còn mùi mực in ám vào tay. Tôi đọc nhanh, đọc nhiều, nhưng lướt qua. Tôi không ở lại với câu chữ. Có lẽ vì tôi không chạm được vào nó bằng nghĩa đen và cả nghĩa bóng.

Có lần, tôi trở về quê. Trên bàn thờ tổ tiên, mẹ tôi vẫn để một tờ báo gấp gọn. Tôi hỏi, sao mẹ còn đọc, khi trên điện thoại có đủ cả rồi?

Mẹ chỉ nói đơn giản: “Mẹ thấy chữ trên giấy nó thật hơn”. Câu trả lời khiến tôi lặng đi. Vì đúng là, chữ in trên giấy, dù chỉ là giấy báo mỏng manh vẫn có một sức nặng riêng. Nó không thể sửa. Nó không thể xóa. Nó không thể lướt qua. Nó buộc người viết phải cẩn trọng, buộc người đọc phải chú tâm. Mỗi trang báo giống như một mảnh gương nhỏ phản chiếu cuộc đời, không thể mờ ảo, không thể giả vờ.

Tôi tin rằng báo giấy sẽ không chết. Dù bị đẩy ra khỏi nhịp sống hối hả, dù không còn là thứ “thời sự nóng” mỗi ngày, nhưng nó vẫn sẽ tồn tại như một dòng sông lặng lẽ chảy bên ngoài những xa lộ. 

Bởi vì vẫn còn những người cần cảm giác giở từng trang, cần khoảng lặng để đọc và nghĩ, cần một thứ thông tin có thể cất giữ, có thể nhớ, có thể nâng niu. Có thể đọc lại sau nhiều năm, như một lá thư gửi từ quá khứ.

Một bài báo hay trên giấy không chỉ đơn thuần là tin tức. Nó là tác phẩm. Là hơi thở. Là tâm huyết của một người viết đang gửi gắm cảm xúc vào từng con chữ không thể thu hồi. Một lỗi chính tả, một dòng chưa trọn ý, tất cả đều hiện ra, không thể giấu đi. Chính vì thế mà nó thật, mà nó sống, mà nó đáng tin.

Có những lúc, tôi bắt gặp một cụ già ngồi ở ghế đá công viên, tay run run giở một tờ báo cũ. Tôi không biết ông đọc gì, cũng không biết ông có hiểu hết những gì đang diễn ra trên mặt chữ.

Nhưng tôi biết, cái ông tìm không phải là tin tức. Mà là một thói quen. Một nhịp thở. Một quá khứ vẫn còn nấn ná trong hiện tại. Những trang báo giấy, theo cách nào đó, là chiếc cầu nối giữa những thời đại.

Tôi không phủ nhận sự tiện lợi và mạnh mẽ của công nghệ. Nhưng tôi cũng không thể chối bỏ cảm xúc đặc biệt mỗi khi cầm một tờ báo trong tay. Cảm giác đó, dù thế giới có thay đổi bao nhiêu lần nữa, vẫn sẽ là thứ ký ức khó quên nhất của một người đã từng sống bằng cả trái tim giữa những hàng chữ in đen trắng ấy.

Nội dung sáng tạo bởi AI

Biên tập lần đầu: CTV

Biên tập sau xuất bản (đang chờ): Hữu Tùng